อย่าเพิ่งกังวลใจหากลูกสูงช้ากว่าคนอื่น

พ่อแม่หลายคนอาจสงสัยว่าทำไมลูกน้อยถึงตัวสูงช้ากว่าเด็กรุ่นราวคราวเดียวกัน จนอาจกังวลใจว่าจะทำยังไงดี วันนี้เรามีสาเหตุและวิธีเพิ่มความสูงให้ลูกน้อยตามช่วงวัยมาฝากพ่อแม่ทุกคน ว่าแต่จะมีอะไรบ้างนั้นมาอ่านกันเลยค่ะ

ก่อนอื่นเราจะพามาทำความรู้จักกับภาวะตัวเตี้ย เป็นภาวะที่เด็กมีส่วนสูงต่ำกว่าเกณฑ์มาตรฐานของเพศและอายุ ณ ช่วงอายุนั้น ๆ  ภาวะตัวเตี้ยแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่ ตัวเตี้ยแบบปกติ คือตัวเตี้ยแต่สุขภาพแข็งแรงสมวัย และตัวเตี้ยแบบผิดปกติ คือเด็กมีความสูงที่ช้าและมีพัฒนาการการเจริญเติบโตที่ต่ำกว่าปกติ (สูงเพิ่มขึ้นน้อยกว่า 5 ซม./ปี) นอกจากนี้ยังรวมถึงภาวะตัวเตี้ยแบบไม่ทราบสาเหตุอีกด้วย

สาเหตุที่ทำให้ลูกสูงช้ากว่าคนอื่น

• กรรมพันธุ์

หากพ่อหรือแม่มีความสูงน้อย โอกาสที่ลูกจะตัวสูงพอ ๆ กับพ่อแม่จึงมีสูง เพียงแต่บางคนอาจได้รับความสูงมาจากรุ่นปู่ย่าตายายก็มี

• เตี้ยแบบม้าตีนปลาย

เป็นภาวะที่เด็กเจริญเติบโตตามปกติ จนกระทั่งอายุประมาณ 2 ขวบ เด็กจะเติบโตช้าลง หรืออาจเป็นหนุ่มสาวช้ากว่าเพื่อนรุ่นเดียวกันเนื่องจากมีอายุกระดูกช้ากว่าคนทั่วไป แต่หลังจากเข้าสู่ช่วงวัยรุ่นแล้วจะเติบโตและสูงเหมือนคนปกติ

• การขาดสารอาหารที่จำเป็น

นอกจากการขาดแคลเซียมแล้ว การขาดสารอาหารสำคัญอื่น ๆ ก็ส่งผลให้ลูกสูงช้ากว่าปกติ โดยเฉพาะวิตามินดีซึ่งมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการดูดซึมแคลเซียม แม้ว่าร่างกายจะได้รับแคลเซียมเพียงพอ แต่หากขาดวิตามินดีก็ไม่สามารถนำแคลเซียมไปใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ วิตามินดีสามารถสร้างได้เองเมื่อผิวหนังได้รับแสงแดด แต่ในปัจจุบันเด็กไทยมักใช้เวลาอยู่ในร่มมากขึ้น ทำให้ได้รับวิตามินดีไม่เพียงพอ

• การกินยาบางชนิด

ยาบางประเภทสามารถส่งผลกระทบทำให้ลูกสูงช้า โดยเฉพาะยาที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์ หากเด็กต้องรับประทานเป็นระยะเวลานาน อาจทำให้มีการเติบโตช้าลง กระดูกบาง และเสี่ยงต่อการเป็นโรคกระดูกพรุนในอนาคต

• โรคประจำตัวบางชนิด

โรคเรื้อรังหลายชนิดส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตของเด็ก เช่น

โรคปอดเรื้อรัง : เด็กที่เป็นโรคหอบหืดรุนแรงหรือโรคปอดเรื้อรังอื่น ๆ มักมีปัญหาด้านการเจริญเติบโตเนื่องจากร่างกายต้องใช้พลังงานมากในการหายใจ

โรคไต : โรคไตเรื้อรังทำให้เกิดความผิดปกติในการสร้างวิตามินดีและการควบคุมแคลเซียมและฟอสฟอรัส

โรคหัวใจ : เด็กที่มีโรคหัวใจแต่กำเนิดมักมีการเจริญเติบโตช้า เนื่องจากหัวใจต้องทำงานหนักส่งผลให้ร่างกายใช้พลังงานสูง

• ภาวะขาดฮอร์โมนที่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโต

ฮอร์โมนมีบทบาทสำคัญในการเจริญเติบโตของเด็ก ภาวะขาดฮอร์โมนเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ลูกสูงช้า ส่งผลโดยตรงต่อความสูง

• ฮอร์โมนไทรอยด์ : มีบทบาทสำคัญในการควบคุมกระบวนการเมตาบอลิซึมและการเจริญเติบโต เด็กที่มีภาวะไทรอยด์ทำงานน้อยจะมีการเจริญเติบโตช้า
• ฮอร์โมนเพศ : ในช่วงวัยรุ่น ฮอร์โมนเพศทั้งเอสโตรเจนและเทสโทสเตอโรนมีบทบาทสำคัญในการกระตุ้นการเจริญเติบโตแบบก้าวกระโดด (Growth spurt) และการปิดของแผ่นเจริญ (Growth plate) ที่ปลายกระดูก

อัตราความสูงที่เพิ่มขึ้นในแต่ละช่วงวัย

1. เด็กแรกเกิดถึง 12 เดือน

• ผู้ชายจะมีส่วนสูงประมาณ 47.6-79.7 ซม.
• ผู้หญิงจะมีส่วนสูงประมาณ 46.8-78.9 ซม.

2. เด็กที่มีอายุ 1-12 ปี

• ผู้ชายจะมีส่วนสูงประมาณ 71-160 ซม.
• ผู้หญิงจะมีส่วนสูงประมาณ 68-160 ซม.

3. เด็กที่มีอายุ 13-18 ปี

• ผู้ชายจะมีส่วนสูงประมาณ 139-180 ซม.
• ผู้หญิงจะมีส่วนสูงประมาณ 140-167 ซม.

สังเกตได้ยังไงว่าลูกสูงช้า

หากผ่านไป 1-2 ปีแล้วลูกมีส่วนสูงเท่าเดิม หรือสูงขึ้นมาน้อยกว่า 3 ซม. หากเทียบกับเด็กรุ่นราวคราวเดียวกันคนอื่น ๆ แล้วพบว่าลูกสูงน้อยกว่าพวกเขา ควรพาไปพบแพทย์เพื่อตรวจประเมินว่าทำไมลูกสูงช้าและหาต้นตอของปัญหาดังกล่าว

วิธีแก้ไม่ให้ลูกสูงช้ากว่าคนอื่น

• รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่ ได้แก่ โปรตีน, คาร์โบไฮเดรต ในปริมาณที่ไม่น้อยหรือมากเกินไป โดยเฉพาะแคลเซียม, ฟอสฟอรัส, และวิตามินต่าง ๆ เพื่อแก้ปัญหาลูกสูงช้า
• ออกกำลังกายเพิ่มความสูง เช่น กระโดดเชือก, ว่ายน้ำ, บาสเกตบอล อย่างน้อย 3-5 ครั้งต่อสัปดาห์ อย่างต่ำ 30 นาที หรือเน้นออกกำลังกายด้วยเทคนิคออกกำลังกายเพิ่มความสูงด้วยทฤษฎีแรงดึง (Traction Exercise Theory) เป็นหลัก
• พักผ่อนให้เพียงพออย่างน้อย 8-10 ชม. ต่อวัน โดยช่วงที่เหมาะที่สุดสำหรับการนอนคือเวลา 22:00-02.00 น. เพื่อไม่ให้รบกวนการผลิตโกรวท์ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมอง
• รักษาโรคเรื้อรังซึ่งเป็นสาเหตุของภาวะเตี้ย หรือฉีดโกรทฮอร์โมน
• ปรับบุคลิกภาพที่ส่งผลให้กระดูกคดงอ ดูเตี้ยกว่าปกติ เช่น หากเดินหลังงอ, นั่งหลังค่อม หรือเดินห่อไหล่ จำเป็นต้องนั่งหลังตรง หรือเดินให้ตรง พยายามไม่ห่อไหล่

ภาวะลูกสูงช้ามีได้หลายสาเหตุ ดังนั้นการสังเกตพัฒนาการและการเจริญเติบโตของลูกอย่างสม่ำเสมอจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้ปกครองต้องรู้ หากพบความผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์ผู้ชำนาญการเพื่อวินิจฉัยและรักษาตั้งแต่เนิ่น ๆ โดยเฉพาะการดูแลควรคู่ไปกับด้านโภชนาการ ซึ่งหากกังวลใจหรือไม่รู้จะเริ่มจากตรงไหน มาที่เมดิก้า เซ็นเตอร์ ให้เราเป็นที่ปรึกษา เพราะเรามีประสบการณ์มากว่า 20 ปี ที่จะช่วยวางแผนการเจริญเติบโตให้ลูกของคุณอย่างถูกวิธี